مشکل در انتخاب همسر/راه حل
بنام خالق عشق هر گاه به جوانی گفته می شود: «ازدواج کن» فورا و بی درنگ مساله «مشکلات و موانع ازدواج» را پیش می کشد. حقیقت هم این است که واقعا مشکلات فراوانی سر راه ازدواج وجود دارد که نمی شود آنها را نادیده گرفت و از کنارش بی اعتنا گذشت. اکنون یکی از این مشکلات و موانع را مطرح و بررسی و راه حلهایی را بیان خواهیم کرد. مشکل در انتخاب همسر یکی
از مشکلاتی که بر سر راه نوجوانان و جوانان در مسألۀ ازدواج قرار دارد،
«مشکل در انتخاب همسر» است؛ یعنی دختر و پسر نمی دانند چه کسی را با چه
معیارها و صفات و خصوصیاتی به
عنوان همسر خود انتخاب کنند. به جرأت می توان گفت: بیشترین مشکلاتی که در
«زندگی خانوادگی» به وجود می آید، به خاطر این است که دختر و پسر در این جا
به خطا رفته اند و همسر متناسب با خود را انتخاب نکرده اند. این مشکل، حقیقی و واقعی است و ساختگی و کاذب نمی باشد. حقیقتاً این مسألۀ بزرگ و مهمّی است که نوجوانان وجوانان
با آن مواجه هستند و باید آنان را در این باره کمک کرد. اگر در این موضوع
دقّت لازم نشود، مشکلات فراوانی برای زندگی آینده شان به وجود خواهد آمد که
بعضاً غیرقابل علاج و جبران است. راه حل: «دقّت» در انتخاب، «سهولت» در ازدواج! هنگامی
که مجموعۀ قوانین و دستورات اسلام دربارۀ ازدواج را بررسی می کنیم، به این
نتیجه می رسیم که: اسلام، دربارۀ بسیاری از مسائل ازدواج (مثل: مهریه،
جعیزیه، ثروت، تشریفات، آداب و رسوم ...) به سهولت و آسان گیری و سادگی امر
می کند؛ امّا دربارۀ «انتخاب همسر» به دقّت و مواظبت دستور می دهد. در
آن امور می فرماید: «آسان بگیر ... خیلی دقّت نکن ... «خَیرُ النِّکاحِ
أیسَرُهَ»: بهترین ازدواج، آسان ترین آن است. و موارد فراوان دیگر ... و
امّا هنگامی که بحث «انتخاب همسر» و «معیارها و ملاک های آن» پیش می آید،
می فرماید: ... دقّت کن ... «إیّاکُم و خَضراءَ الدَّمَنِ»: بپرهیزید از
سبزه ای که بر فراز مزبله و منجلابی روئیده باشد! ... «إیّاکُم وَ تشزوِجَ
الحَمقَاءِ»: از ازدواج با احمق بپرهیزید ... «فَانظُر مَا تَقَلَّدُهُ»:
بنگر چه طوقی بر گردنت می اندازی! ... و دهها هشدار و بیدار باش دیگر. البته باید متذکر شوم که: «دقّت» آری ولی «وسواس» خیر! پس
باید توجه داشت که این «دو نوع دستور و قانون» با هم مخلوط نشده و اشتباه
گرفته نشوند. «آسان گیری و سهولت» به جای خود، و «دقّت و سخت گیری و
مواظبت» نیز به جای خود. «هر چیز به جای خویش نیکوست.» معیارهای انتخاب همسر 1. تدیّن (از ارکان اساسی و حتمی برای طرفین) انسانی
که دین ندارد، هیچ ندارد، هر چه هم داشته باشد، هیچ محسوب می شود. انسان
بی دین، در حقیقت «مُردۀ متحرّک» است. کسی که پایبند به دین –که اصلی ترین
مسألۀ زندگی است- نباشد، هیچ تضمینی وجود ندارد که پایبند به رعایت حقوق همسر و زندگی مشترک باشد. البته
منظور از «متدیّن بودن»، معنای حقیقی آن است؛ یعنی: پایبندی کامل به
اسلام؛ اسلام را با جان و دل پذیرفتن و به آن عمل کردن؛ نه تدیّن سطحی و بی
ریشه و بی عمل. 2. اخلاق نیک (ویژگی اساسی و حتمی برای طرفین) منظور
از «اخلاق نیک» تنها «خنده رویی و خوش خُلقی اصطلاحی» نیست؛ زیرا خندیدن و
...، در بعضی از مواقع، نه تنها مطابق اخلاق نیست، بلکه ضدّ اخلاق است.
بلکه منظور از اخلاق نیک، «صفات و خُلق و خوی پسندیده در نظر عقل و شرع»
است که خنده رو بودن در مواقع متعارف و مناسب یکی از موارد آن می باشد. 3. شرافت خانوادگی (شرط اساسی و حتمی برای طرفین) منظور
از «شرافت خانوادگی» شهرت، ثروت و موقعیت اجتماعی نیست؛ بلکه منظور «نجابت
و پاکی و تدیّن و ... » است. ازدواج با یک فرد، مساوی است با پیوند با یک
خانواده و فامیل و نسل؛ و معقول نیست که انسان بگوید: «من می خواهم با خودِ
این فرد ازدواج کنم و کاری به خانواده و خویشان و فامیلش ندارم ... »
زیرا: الف:
همسر انتخاب شده، جزئی از همان خانوادهبوده و مسلّماً بسیاری از صفات
اخلاقی، روحی، عقلی و جسمی آن خانواده، از راه وراثت و تربیت و محیط و
عادات، به این فرد منتقل شده است. ب: اگر تو با آن ها کاری نداشته باشی، آنان با تو کار دارند! هرگز نمی توانی همسرت را از آنان و آنان را زا همسرت جدا کنی. ج: بدنامی و خوش نامی آنان تا آخر عمر همراه انسان است و در زندگی تأثیر می گذارد. تحمّل بد نامی آنان، بسیار مشکل خواهد بود. د: صفات و خصوصیات آنان، در فرزندان آینده تأثیر دارد. 4. عقل (شرط اساسی برای طرفین) برای ایجاد «زندگی سعادتمندانه» به «عقل و فهم سالم» نیاز است. «عقل»
همانند نورافکنی است که جادۀ زندگی را روشن می کند و نشیب و فرازها را می
نمایاند، تا انسان در برابر آن ها تصمیمهای مناسبی بگیرد. زن و شوهر، برای
ادارۀ زندگی و تربیت فرزندانی شایسته، باید به نیروی عقل و فهم مجهّز
باشند. «عقل» وسیله ای است برای تشخیص خوبیها از بدیها. 5. سلامت جسم و روح سلامتی جسمی و روحی، در موفقیت و سعادتِ زندگی مشترک، نقش مهمّی به عهده دارد. بعضی
از بیماری های جسمی و روانی، اهمیت چندانی ندارند و مکانع انجام وظایف
همسری نشده و لطمه ای به زندگی نمی زنند و می توان آن ها را تحمّل کرد و یا
با معالجه و مراقبت، درمان و برطرف نمود. بیماری هایی این چنین، مورد نظر
ما نیست. بلکه
آن چه باید در زمینۀ «انتخاب همسر» مورد توجه قرار گیرد، بیماری ها و
نقصها و معلولیت های جسمی و روحیِ عمیق و غیر قابل درمان است که در طول عمر
همراه انسان است و تحمّلش برای همسر سخت است و مانع ایفای نقش کامل همسری
می باشد. «همسر، باید همسرش را دوست داشته باشد؛ بعضی از این بیماریها مانع این دوست داشتن هستند.» 6. زیبایی «زیبایی» یک امتیاز است و در شیرینی و سعادت «زندگی زناشویی» تأثیر بسزایی دارد. دو
انسان که می خواهند به عنوان همسر و یاور، کانونی سعادتمندانه تشکیل دهند و
تا پایان عمر در کنار هم با صفا و صمیمیت و عشق و محبّت زندگی کنند، لازم
است یکدیگر را از هر جهت دوست داشته باشند و از اندام و چهره و شکل ظاهریِ
هم خوششان بیاید. زیباییِ همسر، در حفظ و تقویت عفّت و ایمان همسرش تأثیر دارد. البته
«زیبایی» باید در کنار دیگر صفات و معیارها، مورد توجه و بررسی قرار گیرد،
نه به طور مستقل؛ یعنی «زیبایی» بدون تدیّن و عفّت و اخلاق و ... نه تنها
امتیازی محسوب نمی شود، بلکه «آفتی» است خطرناک! «زیبایی»
به عنوان یک رکن اساسی و معیار مستقل در زندگی زناشویی مطرح نیست، بلکه یک
«صفت کمالی» است که اگر با صفات و معیارهای «رکنی و اساسی» همراه بود،
ارزش دارد و گرنه نه! 7. علم و سواد «علم و سواد» در سعادت انسان، تأثیر بسیاری دارد و «طلب دانش» بر هر زن و مرد مسلمان واجب است. این
ویژگی در امر انتخاب همسر و زندگی مشترک، مورد توجه بوده و امتیازی برای
همسر شایسته (چه پسر و چه دختر) محسوب می شود و در تکامل و رشد زندگی و
انجام وظایف همسری و تربیت فرزند و ... تأثیر نیکویی دارد. این خصوصیت نیز «شرط کمال» است نه «رکن اساسی» و باید در کنار صفات و معیارهای اصلی و اساسی بررسی شود نه مستقل. 8. کُفؤِ همدیگر بودن (همتایی، سنخیّت و تناسب) حساس ترین موردی که باید در «انتخاب» همسر رو ی آن دقّت شود، همین مورد است. کفو
هم بودن دو همسر یعنی: تناسب، همتایی، هماهنگی، هم شأنی، سنخیّت، کفاءَت و
هم طازی بین دختر و پسر و به اصطلاح «با هم جور در آمدن زن و شوهر». ازدواج
نوعی «ترکیب بین دو انسان و دو خانواده» است. زندگی مشترک، یک «پدیدۀ
مرکّب» است که اجزای اصلی و اساسی آن، «زن و مرد» می باشد. هر قدر بین این
دو عنصر، هماهنگی، هم فکری، تناسب و سنخیّت روحی و اخلاقی و جسمی باشد، این
«ترکیب» استوارتر، مستحکم تر، پُر ثمرتر، شیرین تر، لذّت بخش تر و جاودانه
تر خواهد بود؛ و هر چه این تناسب و هماهنگی کم تر باشد، زندگی سست تر، تلخ
تر، کم ثمرتر و ناپایدارتر خواهد بود. در
جامعۀ ما، کم تر انسانی پیدا می شود مه به کلّی قابل ازدواج و همسری
نباشد. همۀ دختران و پسران (إلا بعضی از آنان) قابلیت همسری را دارند؛ امّا باید سنجید که: «کدام دختر برای کدام پسر مناسب است.» موارد همتایی و تناسب دختر و پسر عبارتند از: 1. همتایی دینی و ایمانی 2. همتایی و هماهنگی فرهنگی و فکری 3. همتایی اخلاقی 4. همتایی در تحصیلات علمی 5. همتایی جسمی و جنسی 6. تناسب در زیبایی 7. تناسبِ سنّی 8. تناسب مالی 9. تناسب خانوادگی 10. تناسب سیاسی 11. تناسب اجتماعی 12. هماهنگی روحی و روانی 13. همتایی و تناسب در آینده (آینده و تغییرات آن را نیز می بایست تا حدّ امکان در نظر گرفت). tahzib-howzeh.ir