آیامی توان به ازدواج‌های موقت خوش‌بین بود؟
بنام خالق عشق
ازدواج موقت موضوعی است که این روزها زیاد بر سر زبان هاست و این سئوال مطرح می شود که آیا این امر بنیان خانواده را متزلزل نمی کند ؟
به منظور شناخت تمامی ابعاد پدیده ازدواج موقت، بررسی این موضوع از دید روانشناسی نیز خالی از لطف نیست به همین منظور به سراغ دکتر ایمانی، روانشناس رفته و نظر وی را پیرامون این مسئله جویا شدیم.
به نظر شما بهترین شکل خانواده را در چه قالبی می‌توان دید؟
طبق برداشت من از مضامینی که اسلام پیرامون بحث خانواده و ازدواج نام برده است، خانواده‌ی اسلامی بهترین الگو و گزینه برای تشکیل خانواده است. تفکر اسلامی برای این بنیاد اصلی جامعه، ویژگی‌هایی از جمله خانواده پایدار، سالم، همراه با صمیمیت و بالندگی اعضا را برشمرده است.
دین اسلام تاکید ویژه‌ای به تشکیل خانواده آن هم از نوع خانواده‌ای دارد که در آن رابطه زن و شوهر نسبت به هم مهربان و صمیمی بوده و رحمت بین آن‌ها برقرار است و همین شکل از خانواده است که محور تشکیل خانواده در اسلام محسوب می‌شود و تربیت فرزند سالم، ثمره‌ی این نوع از روابط خواهد بود.
طبق فرمایش رحمت للعالمین، هیچ بنایی مستحکم‌تر از بنای خانواده نیست و خداوند خود بذر الفت را در دل اعضای خانواده‌های دینی می پاشد.
علاوه بر الگوی اصلی و محوریت زوجی خانواده در اسلام، اشکال دیگری هم برای تشکیل خانواده می‌توان برشمرد؟
اساس و بنیاد خانواده همین زوج محوری است با این حال ما شاهد استثناهایی در تشکیل خانواده هستیم و این استثناها مسبب وقوع وضعیت‌های متفاوتی هستند که بحث ازدواج موقت نیز یکی از این موارد محسوب می‌شود.
در احادیث آمده است که فردی نزد علی ابن موسی‌الرضا رفته و مسئله ازدواج موقت خود را با ایشان مطرح می‌کند و امام که از وضعیت تأهل او خبر داشتند در پاسخ به خواسته شخص می‌فرمایند که «تو را با ازدواج موقت چه کار».در واقع این روایت بیانگر این نکته است که شخص متأهل، باید نسبت به حفظ وضعیت تأهل خود محتاط باشد.
در فرقه دینی شیعه بحث حدود الله مطرح است و هر کاری که ما به عنوان پیروان دین مبین انجام می‌دهیم باید در چارچوب این فقه و مرز الهی باشد و این مسئله باید در تمام سطوح زندگی اعم از خرد و کلان دیده شود و بحث ازدواج و تشکیل خانواده نیز یکی از اساسی‌ترین مباحثی است که فقه اسلامی برای آن قاعده‌های خاصی را دارد.
بر سر راه ازدواج جوانان موانع متعددی وجود دارد و هر روز هم ما شاهد سخت‌تر شدن شرایط ازدواج هستیم. غافل از اینکه جوانان نیازهای خاص خود را دارند از جمله نیازهای عاطفی و جنسی؛ که چگونگی برآورده شدن آن و اینکه از چه راهی به آن‌ها پاسخ داده شود، بسیار حیاتی به شمار می‌رود و عدم توجه منطقی به این نیازها می‌تواند امیال جنسی سرکوب شده و در نهایت اختلال در فرد را سبب شود.
از ضرورت سامان دهی جنسی در جوانان بفرمایید.
بر سر راه ازدواج جوانان موانع متعددی وجود دارد و هر روز هم ما شاهد سخت‌تر شدن شرایط ازدواج هستیم. غافل از اینکه جوانان نیازهای خاص خود را دارند از جمله نیازهای عاطفی و جنسی؛ که چگونگی برآورده شدن آن و اینکه از چه راهی به آن‌ها پاسخ داده شود، بسیار حیاتی به شمار می‌رود و عدم توجه منطقی به این نیازها می‌تواند امیال جنسی سرکوب شده و در نهایت اختلال در فرد را سبب شود.
علاوه بر جوانان بر اساس تخمین‌ها چیزی حدود 4 میلیون زن بیوه داریم که به شدت ضرورت ساماندهی و برنامه ریزی در قبال وضعیت آن‌ها حس می‌شود.
چه مسائلی این تعداد از بیوه زنان را تهدید می‌کند؟
در این گروه ممکن است که برخی از آن‌ها با تعدادی از بیوه مردان ازدواج کنند که این رقم ممکن است 200 تا 300 هزار نفر از بیوه زنان را تشکیل دهد و تعداد زیادی باقی می‌مانند حال اینکه آیا این افراد باید تا آخر عمر مجرد بمانند و با تهدیدهایی از جمله ابتلا به آسیب‌های روحی و روانی و نیازهای بی پاسخ دست و پنجه نرم کنند؟
آیامی توان به ازدواج‌های موقت خوش‌بین بود؟ همه این نوع از ازدواج‌ها فرجام‌های یکسانی دارند؟
تصور همه از ازدواج موقت این است که چند صباحی طرفین با هم هستند و پیوندی بین دو فرد برقرار می‌شود و پس از آن هر یک به زندگی خود می‌روند در حالی که همه ازدواج‌های موقت به اینجا ختم نمی‌شوند به طوری که در بین مراجعین، من زوجین بسیاری را مشاهده کرده‌ام که پس از ازدواج موقت و به دلیل شناخت خوب از هم، به ازدواج دایم روی آوردند.
و ازدواج موقت عاملی بود برای ازدواج دائم. چرا نباید این فکر را بکنیم که شروع یک ازدواج موقت ممکن است به یک پیوند دایم تبدیل شود.
با این همه باید با خانواده هماهنگ باشیم و برای استحکام ازدواج دائم تلاش کنیم و اگر ازدواج دائم را برای فردی که نیاز به رسیدگی به مسائل جنسی دارد نادیده بگیریم، احتمال آن هست که دست به ابزارهای پرخاشگری جنسی بزند و حتی ممکن است به خود ارضایی نیز روی آورد.
بسیاری از خانواده‌ها به ازدواج موقت خوش‌بین نیستند، این امر منطقی است؟
ضمن اینکه روی ازدواج زوجی به عنوان خانواده هسته‌ای و محوری تاکید می‌شود، در شرایط خاص گاهی فردی در بحران جنسی به سر می‌برد و اگر ازدواج صورت نگیرد به سمت روابط نا مشروع سوق پیدا می‌کند. ممکن است خانواده بعد از آگاهی از این مسئله نسبت به آن چشم پوشی کند اما اگر همین فردی که روابط آزاد جنسی دارد بخواهد طبق شرع رفتار کند و ازدواج موقت را انجام دهد، خانواده نسبت به آن معترض خواهند شد.
پیشنهاد شما برای سامان دهی جنسی در جامعه چیست؟
با این همه ضرورت بر سامان دهی جنسی در جامعه دیده می‌شود و باید طبق یک چارچوب و بر اساس یک سازمان دهی مناسب، بیوه زنان به سمت بیوه مردان هدایت شوند. باید سازمان و یا نهادی عهده دار این مسئولیت شود تا از بسیاری از خطرات و تهدیدهای اجتماعی به دور باشیم.
در مورد جوانان نیز باید زمینه ازدواج زودهنگام را فراهم کنیم تا از بسیاری از خطرات محفوظ بمانند.
ازدواج موقت علی رغم اینکه اتفاق می‌افتد اما از درصد کمتری برخوردار است و معمولاً هم گریبان گیر افرادی می‌شود که از اختلافات خانوادگی و بدرفتاری‌ها از سوی یکی از زوجین رنج می‌برند با این حال متأسفانه در برخی از موارد به جای مراجعه نزدیک مشاور خانواده، معمولاً زوج ناراضی اقدام به پاک کردن صورت مسئله و انتخاب سایر روش‌ها و پناه بردن به ازدواج موقت را ترجیح می‌دهد.
محور، خانواده‌ی زوجی است و بهترین کار در جامعه فعلی سامان دهی روابط جنسی به ویژه در بیوه زنان و بیوه مردان و همچنین تسهیل در ازدواج زودهنگام جوانان است
از مراجعینی که با مسئله ازدواج موقت به شما مراجعه کردند، بفرمایید؟
گاهی در خانواده‌ها، برخی آقایان همسرانی دارند که به دلیل مسائل هورمونی، تمایلی به برقراری ارتباط جنسی با همسر خود ندارند و این مسئله راه حلی به جز ازدواج موقت دارد به طوری که فرد با مراجعه به پزشک مربوطه می‌تواند مشکل خود را حل کند.
حتی در بین برخی از مراجعین، بودند زنانی که مشکل باروری داشتند و خود مطرح کننده ازدواج موقت برای همسرشان بودند. همچنین خود من مراجعی داشتم که دو خانم با هم دوست بودند و یکی از آن‌ها بیوه بود و طرف مقابل با مطرح کردن ازدواج موقت به همسر خود، خواهان سرپرستی شوهرش از آن خانواده بود.
توصیه شما به خانواده‌ها چیست؟
با این همه توصیه بنده این است که مردان تا وقتی که متأهل هستند خانواده خود را حفظ کنند، مشکلات خود را از طریق مشاوره حل کنند و خانواده زوجی خود را دوام ببخشند.
به رغم همه نکات گفته شده باید در ازدواج‌های موقت، بحث بهداشت جنسی را در نظر گرفت چرا که ممکن است معدود افرادی با نیت‌های شوم و در ظاهر ازدواج موقت اقدام به انتقال بیماری‌های مقاربتی کنند و باید نسبت به نزدیکی با افراد هوس باز به شدت پرهیز کرد.
آیا می‌توان گفت که مردان ایرانی تنوع طلب هستند؟
نه این مسئله مصداق کلی ندارد تنوع طلبی تنها خاص ایرانی‌ها نیست و اگر برخی‌ها با برشمردن این ویژگی که مردان مسلمان می‌توانند 4 زن اختیار کنند تنوع طلبی را به مردان تعمیم می دهند باور غلطی است.
آیا تبعات شکست عاطفی در ازدواج‌های موقت بیشتر از ازدواج‌های دائم است یا خیر؟
همین که فرد از ابتدا می‌داند رابطه‌ای موقت را تجربه خواهد کرد، شناخت متفاوتی نسبت به این قضیه پیدا می‌کند و خود این ذهنیت نسبت به ازدواج موقت در روحیه طرفین رابطه بسیار موثر است.
با این حال نمی‌شود اثر عاطفی این قضیه را انکار کرد و در اینجا باید امتیازات و مشکلات را در ترازو گذاشت و مقایسه‌ای انجام داد و باید گفت به تعادل روحی رسیدن طرفین، در ازدواج دائم از امتیازاتی است که می‌تواند جای شکست عاطفی ناشی از جدایی یک رابطه موقت را پر کند.
با تشکر از وقتی که در اختیار ما گذاشتید، در پایان اگر نکته‌ای باقی مانده است، بفرمایید؟
در پایان باز هم باید تاکید کنم که محور، خانواده‌ی زوجی است و بهترین کار در جامعه فعلی سامان دهی روابط جنسی به ویژه در بیوه زنان و بیوه مردان و همچنین تسهیل در ازدواج زودهنگام جوانان است.
مصاحبه: مهدیه محمدی
بخش اجتماعی تبیان